Σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, περίπου στο 15% των ζευγαριών σε παγκόσμιο επίπεδο υπάρχουν προβλήματα υπογονιμότητας.

Η υπογονιμότητα είναι ένα πρόβλημα στο αναπαραγωγικό σύστημα και αναφέρεται στην αδυναμία ενός ζευγαριού να επιτύχει σύλληψη και να τεκνοποιήσει μετά από τουλάχιστον ένα έτος τακτικών σεξουαλικών επαφών χωρίς αντισύλληψη. 

Πρόκειται για έναν όρο διαφορετικό από τη στειρότητα, την απόλυτη βιολογική αδυναμία τεκνοποίησης.

Η αύξηση του ποσοστού της υπογονιμότητας παρατηρείται αναλογικά με την ηλικία της γυναίκας. Οι πιθανότητες σύλληψης μειώνονται καθώς η ηλικία της γυναίκας αυξάνεται. 

Ενδεικτικά, σε γυναίκες ηλικίας 30-35 ετών το ποσοστό υπογονιμότητας είναι 15%, σε ηλικία 35-40 ετών είναι 31% και σε ηλικίες άνω των 40 ανέρχεται στο 60%. 

Αντίστοιχα, η μειωμένη ικανότητα των σπερματοζωαρίων να γονιμοποιήσουν το ωάριο παρατηρείται σε μεγαλύτερες ηλικίες για τους άντρες, σε σχέση με τις γυναίκες.

Τα αίτια της υπογονιμότητας μπορεί να είναι πολλά, ενώ διαφέρουν ανάλογα με το κάθε φύλο. 

Οι θεραπείες που υπάρχουν για την αντιμετώπισή της, όπως και οι τρόποι για την ενίσχυση της γονιμότητας στους άνδρες και στις γυναίκες ποικίλουν και εξαρτώνται από την ιδιαιτερότητα της κάθε περίπτωσης. 

Η επιθυμία τεκνοποίησης αποτελεί δικαίωμα για κάθε άνθρωπο, επομένως η υπογονιμότητα είναι μια διαταραχή της υγείας που πρέπει να αντιμετωπιστεί ώστε να μην έχει αρνητική επίδραση στην ψυχολογία του ζευγαριού, αλλά και φυσικά για την τελική επίτευξη του μεγάλου στόχου που θέλουν να επιτύχουν: τη δημιουργία οικογένειας.

Υπογονιμότητα στις γυναίκες Αίτια

Ένας από τους παράγοντες που προκαλούν την υπογονιμότητα σε ένα ζευγάρι είναι η γυναικεία υπογονιμότητα, η οποία μπορεί να σχετίζεται με τις σάλπιγγες, τις ωοθήκες, το ενδομήτριο, τον τράχηλο ή τον κόλπο, με διαταραχές της ωοθυλακιορρηξίας, αλλά και με διάφορους παράγοντες που έχουν να κάνουν με τον τρόπο ζωής της γυναίκας. 

Τα βασικότερα αίτια της γυναικείας υπογονιμότητας είναι τα εξής:

• Αδυναμία ή διαταραχές ωορρηξίας: στην εν λόγω περίπτωση όταν δεν υπάρχει σταθερή ωορρηξία άρα και σταθερός κύκλος ή ακόμα χειρότερα, όταν δεν γίνεται ποτέ ωορρηξία, τότε η αυτόματη σύλληψη καθίσταται πολύ δύσκολη
• Δεν υπάρχει διαβατότητα στις σάλπιγγες
• Ελαττωματική ενδομήτρια κοιλότητα
• Χαμηλά αποθέματα σε ωάρια
• Χαμηλή ποιότητα ωαρίων
• Ενδοκρινολογικά αίτια: υποθυρεοειδισμός και υπερπρολακτιναιμία
• Ελαττωματικό μυομήτριο
• Ενδομητρίωση: σχετίζεται με τον συνδυασμό προβληματικής ωοθηκικής λειτουργίας από τη μία και προβληματικής σύλληψης από την άλλη. Καθίσταται αδύνατη η ελεύθερη διακίνηση του σπέρματος και του ωαρίου
• Κλειστός τράχηλος: είναι ένα πιο σπάνιο αίτιο που συναντάται σε ποσοστό 1-2% των ασθενών
• Πολύ υψηλός δείκτης μάζας σώματος
• Έντονο και μακροχρόνιο άγχος
• Σωματική άσκηση σε υπερβολικό βαθμό
• Εξαντλητικές δίαιτες και κακή διατροφή
• Κατανάλωση αλκοόλ
• Χρήση ναρκωτικών ουσιών
• Ορισμένες ιδιαίτερες περιβαλλοντικές και επαγγελματικές συνθήκες
• Συνεχής επαφή με χημικά, όπως μόλυβδο
• Μακροχρόνια λήψη φαρμάκων και ειδικά αντιβιοτικών

Υπογονιμότητα στους άνδρες Αίτια

Η ανδρική υπογονιμότητα, που περιλαμβάνει τον μειωμένο όγκο σπέρματος, τη μειωμένη κινητικότητα των σπερματοζωαρίων και γενικά τη χαμηλή ποιότητα του σπέρματος, οφείλεται στα εξής αίτια:

• Περιβαλλοντικές επιδράσεις: έκθεση σε υψηλές θερμοκρασίες, τοξικές ουσίες, ακτινοβολία, υπερβολική κατανάλωση νικοτίνης, οινοπνεύματος, ναρκωτικών 
• Μηχανικοί παράγοντες: τραύματα ή εγχειρήσεις στην περιοχή των όρχεων, του προστάτη, της ουροδόχου κύστης, της ουρήθρας, η συστροφή όρχεως, κ.ά.
• Συχνότητα σεξουαλικών επαφών: μείωση του όγκου σπέρματος και της κινητικότητάς του λόγω πολύ συχνών επαφών ή λόγω μεγάλης αποχής (5-6 ημερών και άνω) 
• Έντονο άγχος που μπορεί να οδηγήσει σε πρόωρη εκσπερμάτιση
• Υπερβολική σωματική κόπωση ή ασθένειες με υψηλό πυρετό
• Ενδοκρινικοί παράγοντες (νόσος του Cushing, ακρομεγαλία, όγκοι της υπόφυσης)

Ακόμη, τα αίτια της αντρικής υπογονιμότητας μπορεί να σχετίζονται με γενετικούς παράγοντες, όπως:

• Διαταραχές της εκσπερμάτισης (παλίνδρομη εκσπερμάτιση, απουσία εκσπερμάτισης ή νευρολογική βλάβη)
• Ανοσολογικούς παράγοντες (παρουσία αντισπερματικών αντισωμάτων)
• Ανατομικούς παράγοντες (κρυψορχία, κιρσοκήλη, κ.ά.)
• Φλεγμονές (χλαμύδια, γονόρροια, επιδιδυμίτιδα και προστατίτιδα)

Υπογονιμότητα Αντιμετώπιση

Ο τρόπος αντιμετώπισης του προβλήματος της υπογονιμότητας συχνά αφορά θεραπευτικές μεθόδους που συνιστώνται από τους ιατρούς. Η βελτίωση της γονιμότητας όμως, μπορεί να επιτευχθεί και με φυσικούς τρόπους, κάνοντας κάποιες αλλαγές στη διατροφή και στον τρόπο ζωής τους τόσο οι γυναίκες, όσο και οι άντρες. 

1. Διατροφή πλούσια σε αντιοξειδωτικά

Τα αντιοξειδωτικά, όπως ο ψευδάργυρος και το φολικό οξύ μπορούν να βελτιώσουν τη γονιμότητα και των δύο φύλων.

Η κατανάλωση τροφών όπως φρούτα, λαχανικά και ξηροί καρποί που είναι πλούσιες σε ωφέλιμα αντιοξειδωτικά (βιταμίνη C, βιταμίνη Ε, φυλλικό οξύ) έχει αποδειχθεί ότι βελτιώνει την ποιότητα του σπέρματος και αυξάνει την ευκολία σύλληψης.

  2. Καθιέρωση ενός πλούσιου πρωινού

Η κατανάλωση ενός πλούσιου πρωινού γεύματος έχει αποδειχθεί ότι μπορεί να συντελέσει στην καλυτέρευση της γυναικείας γονιμότητας, καθώς βοηθά στις ορμονικές διαταραχές του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών, που αποτελεί έναν βασικό αίτιο υπογονιμότητας.

Αντίθετα, το δείπνο πρέπει να είναι ελαφρύ για την αποφυγή αύξησης βάρους.

3. Αποφυγή των τρανς λιπαρών

Η καθημερινή πρόληψη υγιεινών λιπαρών, όπως για παράδειγμα ωμού ελαιόλαδου, αβοκάντο, ξηρών καρπών και αυγών, μπορεί να βελτιώσει τη γονιμότητα. 

Αντίθετα, οι τροφές που είναι πλούσιες σε τρανς λιπαρά μπορεί να έχουν αρνητική επίδραση όσον αφορά στα επίπεδα ινσουλίνης και, συνεπώς, στην ωορρηξία της γυναίκας.

Τρανς λιπαρά υπάρχουν σε τροφές όπως μαργαρίνη, τηγανητά και επεξεργασμένες τροφές.

4. Μείωση κατανάλωσης υδατανθράκων

Για την βελτίωση της γονιμότητας θα πρέπει να μειωθεί η κατανάλωση υδατανθράκων στη διατροφή μας, πράγμα που συνιστάται κυρίως σε γυναίκες με το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS).

Επίσης, θα πρέπει να αποφεύγεται η κατανάλωση επεξεργασμένων υδατανθράκων (γλυκά, λευκό ψωμί, αναψυκτικά με ζάχαρη κ.ά), καθώς η απορρόφησή τους από τον οργανισμό γίνεται πολύ γρήγορα, προκαλώντας απότομη αύξηση του σακχάρου του αίματος και των επιπέδων ινσουλίνης. 

Επιπλέον, ο υψηλός γλυκαιμικός δείκτης που περιέχουν συνδέεται με θέματα υπογονιμότητας.

Μια τέτοια είδους υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή βοηθά στο να διατηρηθεί ένα υγιές βάρος, να μειωθούν τα επίπεδα ινσουλίνης, να ενισχυθεί η απώλεια λίπους, αλλά και να ρυθμιστεί ο εμμηνορροϊκός κύκλος.

5. Υψηλή κατανάλωση φυτικών ινών 

Οι φυτικές ίνες συντελούν στην απελευθέρωση ορμονών στον οργανισμό μας και την εξισορρόπηση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα. 

Τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες είναι για παράδειγμα τα προϊόντα ολικής άλεσης, τα φρούτα, τα λαχανικά και τα όσπρια.

Δείτε επίσης: 3 σούπερ φρούτα με μοναδικές ιδιότητες

6. Αλλαγή της πηγής πρωτεΐνης στη διατροφή μας

Είναι σημαντική η αντικατάσταση στη διατροφή μας των πηγών ζωικής πρωτεΐνης (κόκκινο κρέας,ψάρι και αυγά) με φυτικές πρωτεΐνες  (φασόλια, φακές και ξηρούς καρπούς), καθώς βοηθούν το πρόβλημα της υπογονιμότητας.

Σύμφωνα με έρευνες, γυναίκες που καταναλώνουν  καθημερινά 5% φυτικές πρωτεΐνες, παρατήρησαν μείωση των προβλημάτων υπογονιμότητας κατά 50%.

7. Κατανάλωση γαλακτοκομικών υψηλών σε λιπαρά

Η κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων χαμηλών σε λιπαρά  μπορεί να προκαλέσει προβλήματα γονιμότητας, αντίθετα με τα προϊόντα υψηλά σε λιπαρά.

Ένα ποτήρι πλήρες γάλα την ημέρα είναι μια καλή λύση για την κατανάλωση γαλακτοκομικών υψηλών σε λιπαρά.

Με βάση μία έρευνα που διεξήχθη, γυναίκες που συμπεριέλαβαν τουλάχιστον μια μερίδα γαλακτοκομικών υψηλών σε λιπαρά την ημέρα είχαν 27% μεγαλύτερη επιτυχία στη σύλληψη εμβρύου.

8. Επιλογή πολυβιταμινών

Έχει αποδειχθεί πως η κατανάλωση πολυβιταμίνων τρεις φορές την εβδομάδα, μπορεί να μειώσει κατά 20% τα προβλήματα υπογονιμότητας. 

Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα, συμπληρώματα διατροφής με πράσινο τσάι, βιταμίνη Ε, βιταμίνη Β6 και φυλλικό οξύ συντελούν στην επιτυχία της σύλληψης.  

Μπορείτε επίσης να επιλέξετε το Phitofert, ένα συμπλήρωμα διατροφής για την γυναικεία υπογονιμότητα με εκχυλίσματα Maca και φολικού οξέος, που αυξάνει την γονιμότητα, καθώς είναι σχεδιασμένο ειδικά για την ευημερία των γυναικών που βρίσκονται σε γόνιμη ηλικία.

Αντίστοιχα, το συμπλήρωμα διατροφής για την ανδρική υπογονιμότητα με εκχυλίσματα Maca και σεληνίου συντελεί στην αύξηση της γονιμότητας και τη μείωση στυτικών δυσλειτουργιών.

9. Σωματική άσκηση

Η σωματική άσκηση έχει πολλαπλά οφέλη για την υγεία γενικότερα και συγκεκριμένα για τη γονιμότητα μιας γυναίκας. Ακόμη και μία ώρα γυμναστικής την εβδομάδα μπορεί να έχει θετικά αποτελέσματα στη βελτίωση της γονιμότητας.

Συνιστάται όμως γυμναστική σε μέτρια ένταση για την βελτίωση της γονιμότητας. Η πολύ έντονη σωματική άσκηση μπορεί να επιφέρει τα αντίθετα αποτελέσματα.

10. Χρόνος για χαλάρωση

Το άγχος επιδρά αρνητικά στην υγεία μας και αποτελεί μία βασική αιτία υπογονιμότητας. Στην ουσία, το άγχος και η κατάθλιψη επιδρούν αρνητικά στο 30% των γυναικών που επισκέπτονται κλινικές γονιμότητας.

Η χαλάρωση και η αποφόρτιση από τα επίπεδα ορμονών που συνδέονται με το στρες και την κατάθλιψη είναι καθοριστικοί παράγοντες για μια επιτυχή σύλληψη.

11. Μείωση της καφεΐνης

Η καφεΐνη συνδέεται με τον πρόκληση γυναικείας υπογονιμότητας. Ειδικότερα, η αυξημένη κατανάλωση καφεΐνης πριν τη σύλληψη, συνδέεται με κίνδυνο αποβολής του εμβρύου, αλλά και με μεγαλύτερο διάστημα προσπαθειών για επιτυχή σύλληψη.  

12. Διατήρηση ιδανικού βάρους

Η γονιμότητα της γυναίκας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη διατήρηση του ιδανικού βάρους. Συγκεκριμένα, μία έρευνα στην Αμερική απέδειξε πως το 12% της υπογονιμότητας σχετιζόταν με λιποβαρείς γυναίκες και 25% με υπέρβαρες.

Αυτό οφείλεται στο ότι η ποσότητα λίπους στο γυναικείο σώμα μπορεί να επηρεάσει την έμμηνο ρύση.

13. Αύξηση λήψης σιδήρου

Η κατανάλωση τροφών πλούσιων σε σίδηρο και συμπληρωμάτων διατροφής σιδήρου οδηγεί στη μείωση των πιθανοτήτων υπογονιμότητας.

Για καλύτερη απορρόφηση του σιδήρου, συνδυάστε τη λήψη του με τροφές πλούσιες σε σίδηρο.